محمدرضا شفیعی کدکنی درباره ی «تذکرة الأَولیاء» در مقدمه ی کتاب آورده است: «تذکرة الأَولیاء» کتابی است که به دو گونه می توان آن را خواند ...
محمدرضا شفیعی کدکنی درباره ی «تذکرة الأَولیاء» در مقدمه ی کتاب آورده است: «تذکرة الأَولیاء» کتابی است که به دو گونه می توان آن را خواند: هم مثل کتاب «حسین کرد» قابل خواندن است هم به مانندِ «تراکتاتوسِ» ویتگن اشتاین. در قرائت نخستین کافی است چشم خود را روی سطرها سَفَر دهیم و حوادث را دنبال کنیم، که مثلا چگونه حلاج را بر دار کرده اند یا وقتی به گفتاری از نوع سخن جنید درباره اخلاص رسیدیم که می گوید: «فرضٌ فی فرضٍ و فرضٌ فی نَفْل»، بگوییم، «آری، همان است که من می فهمم. مقصودش لابد شیرینی نُقل است» و با مراجعه به فرهنگ عمید معنی کلمات آن را به دست آوریم. در قرائت دوم، روی هر سطر، گاه، می توان روزها اندیشید. درست است که اینجا قلمرو زبان ارجاعی و بیان منطقی نیست اما در همین زبان عاطفی و هنری ظرایفی وجود دارد که فهم آن ظرایف گاه به اندیشیدن بسیار نیاز دارد و به دانسته های بسیاری در حوزه معارف اسلامی. در این قرائت دوم یک فعل یا حرف اضافه ای که همراه آن فعل به کار رفته است می تواند روزها وقت مصحح کتاب و خواننده جدی آن را بگیرد.
در تصحیح «تذکرة الاولیاء» باید از «روش مُلکولی» استفاده کرد. این کتاب هر جمله اش حاصل اندیشه و ذهن یکی از بزرگان زهد و تصوف است و هر کدام از این جمله ها خود جهانی است ویژه خویش. باید در تصحیح این جمله ها از تمام اسناد و قراین بهره برد ضمن این که نسخه های کهن «تذکرة الأَولیاء» در این راه می توانند به ما بیشترین یاری را برسانند. یافتن اصل عربی این گفتارها در متون قبل از عطار مانند اللمع ابونصر سراج یا طبقات الصوفیه سُلَمی یا حیله الأَولیاءِ حافظ ابونعیم اصفهانی یا مناقب الأبرارِ ابن خمیس یا المختار من مناقب الأَخیارِ ابن اثیر و ده ها کتاب و رساله دیگر، بسیار ضرورت دارد؛ به ویژه این که گاه در اصل عربیِ منقول در متون قبل از عطار نیز اختلاف ضبط وجود دارد. ما می دانیم که بسیاری از این عبارات در اصل به زبان فارسی بوده است و ده ها سال قبل از تدوین تذکره، به عربی ترجمه شده است و عطار گاه این عبارات را مجدداً از عربی به فارسی برگردانیده است.
We are using technologies like Cookies and process personal data like the IP-address or browser information in order to personalize the content that you see. This helps us to show you more relevant products and improves your experience. we are herewith asking for your permission to use this technologies.
